Kum Nedir
Kum nedir sorusuna cevap verecek olursak 0.063-2 mm tane boyutunda gevşek dokudaki sediman cevabını alırız. Kum tanecik boyutuna göre farklı isimler alır.
- 063-0.25 mm ince kum,
- 25-1 mm orta dereceli kum,
- 1-2 mm arasında ise kum deyimi kullanılır.
Kuvars, feldspat, kayaç kalıntıları ve minerallerin karışımı kumu oluşturur. Kumun özelliğini tanelerin yüzey özellikleri, tanelerin sertliği, içerisindeki kil ve siltin fraksiyon oranları belirler. Kökenleri, üretim şekilleri ve tane büyüklüklerine bağlı olarak standart ayrılıkları ve isimlendirme farklılıkları bulunmaktadır.
Ülkemizde Taşocakları Nizamnamesi kapsamındaki işletme sayısı 110 civarındadır. Bu rakam yaklaşık bir değerdir. Ayrıca Maden Kanunu kapsamında faaliyet sürdüren işletmeler de bulunmaktadır.
Rezerv
Kum, çakıl, kırmataş rezervleri bakımından ülkemiz oldukça zengin durumdadır. Ülke genelinde oldukça bol ve geniş bir alan sağlanabildiği için rezerv bakımından bir sorun bulunmamaktadır. Tüketim alanından uzakta bulunan kaynak için nakliye maliyetleri önemli bir yere sahip olmaktadır.
Ülkemizde kum ocakları ile ilgili çok net bilgiler bulunmuyor ancak Devlet İstatistik Enstitüsü’nün verilerine ulaşabiliyoruz. Bunun yanında kullanım alanlarından yola çıkılarak tahminlerde bulunulabilir. Üretim ve tüketim değerleri gerçek tüketimi yansıtır.
Arazi kullanımının sınırlı olması ve çevre koruma sorunları rezerv kullanımını sınırlamaktadır. Günümüzde kentleşmenin hızlanmasıyla kum, çakıl ve mıcır arzında artışlar olmuştur. Ancak büyük kentlerin yakın çevresinde bulunan üretim kısıtlamaları bu ihtiyacın karşılanmasını zorlaştırmaktadır.
Üretim Yöntemi
Kum, çakıl ve kırmataşın üretim yöntemi açık işletme yöntemi kullanılarak gerçekleştirilir. Üretim, genellikle topografyaya bağlı olarak basamaklar dizayn edilerek yapılmaktadır. Plaser kökenli kum ve çakıl üretilen ocaklarda eksvatörler yardımı ile işlem gerçekleştirilir. Ocaktan alınan malzeme eleme tesislerine taşınır. Bu tesislerde kırmataş standartları tane boyutlarına göre ayrıştırılır.
Ocak işletmeliğinde kullanılan malzemeler şöyle sıralanabilir:
- Elek ve konveyör
- Delici
- Kırma ve öğütme tesisleri
- Kompresör
- El tabancaları
- Yükleyici
- Damperli kamyon
- Ekskavatör
- Buldozer
Taş ve kum ocakları, yerleşim alanlarına toz, gürültü ve sarsıntı gibi olumsuz etkiler yaratır. Kentleşmenin etkisiyle arz artmakta ancak işletmelerin kentlere yaptığı bu olumsuzluklar taş ve kum ocaklarının kentlere yakın kurulmasını engellemektedir. Ayrıca çevre koşulları önemsenmeden açılan kum ocağı şehrin mimari görüntüsüne zarar vermektedir.